Wonderlijk hersteld

„Zowel de kritiekloze omarming als de afkeer van gebedsgenezing staat een objectieve toetsing in de weg.”

Eind 2006 genas de hervormd gereformeerde Dineke Sinke op wonderlijk wijze, enkele maanden later Janneke Vlot. De gereformeerde gezindte kon niet langer om herstel op het gebed heen, maar weet er geen raad mee. „Het overkwam me, zonder dat ik er speciaal voor bad of er dat moment op hoopte.”

Met dank aan de Terdege en Huib de Vries, gepubliceerd op 29 september 2010.

Tijdens een vorig interview lag ze te bed, in haar ruime woonkamer. Nu loopt Dineke Sinke-Van Kooten kwiek naar de keuken, om koffie te halen. Aan veertien jaar ziekte kwam op de laatste zondag van oktober 2006 een onverwacht einde, in een klooster in Gent.

Toen ze in verwachting was van haar dochter, kreeg de hervormd-gereformeerde  inwoonster van Delft ernstige klachten aan rug en bekken. Later kwam openbaar dat die het gevolg waren van het hypermobiliteitssyndoom, een aangeboren afwijking die het bindweefsel van gewrichten en pezen verzwakt en tot ontstekingen leidt. In o.a. het Erasmus Medisch Centrum kreeg ze te horen dat aan de degeneratie van haar bekken niets viel te doen.

Geleidelijk verzoende de voormalige pr-manager zich met de gedachte dat ze de rest van haar leven aan rolstoel en bed gekluisterd zou zijn. Ze wist haar gebroken leven in de handen van God. Twee keer per jaar ging ze enkele dagen in retraite, in een klooster. Zo ook in oktober 2006. Aan het eind van de afsluitende dienst bad de dienstdoende Belgische, dominicaner pater een formuliergebed. „Daarin stond: ‘God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest, U hoeft maar één woord te spreken en mijn geest is genezen’. Daar kon ik van harte ‘ja’ op zeggen. God heeft in de periode van ziekte heel veel gedaan aan mijn geest. ‘God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest, U hoeft maar één woord te spreken en mijn ziel is genezen’. Dat kon ik ook beamen.

Vervolgens sprak hij: ‘God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest, U hoeft maar één woord te spreken en mijn lichaam is genezen’. Voor ik iets kon bedenken, voelde ik me van buiten aangeraakt en trok er een enorme kracht door mijn lichaam. Ik ben het bewijs dat genezing niet afhankelijk is van mijn geloof. Het overkwam me, zonder dat ik er speciaal voor bad of er dat moment op hoopte. Diep van binnen wist ik dat ik genezen was, maar niets in mij kon het bevatten.”

Verwarrend

Na twee weken verdween ook de doofheid aan haar linker oor, een euvel dat ze in haar vroege jeugd opliep en door een operatie niet kon worden weggenomen. De wonderlijke genezing verwekte bij Dineke Sinke niet alleen blijdschap, maar ook innerlijke beroering.

„Het plotseling genezen zijn, was buitengewoon ingrijpend. Met m’n vriendin die erbij was, heb ik onderweg naar huis gehuild, God gedankt en hebben we gelachen. Tegelijk was er de vraag: ‘Hoe vertel ik dit grote wonder thuis?’ Het was wonderlijk dat ik genezen werd in een rooms-katholieke dienst. Gelukkig ben ik heel open opgevoed. We hadden rooms-katholieke buren met wie wij heel vriendschappelijk omgingen. Zondags liepen we samen op naar de kerk. Voor mij is het een bevestiging dat God niet gebonden is aan kerkmuren.”

De fysiotherapeut die haar behandelde, was stomverbaasd. „Voorheen was alles aan mijn lichaam scheef, nu stond alles recht. De ontstekingen en beschadigingen waren verdwenen. Op röntgenfoto’s was van mijn bekkenprobleem niets meer te zien.” Ook de familie, die nogal wat artsen en theologen telt, kon niet om de feiten heen. „Een paar maanden later heeft een van mijn zussen een bijeenkomst georganiseerd. Met elkaar hebben we God gedankt, een stuk uit de Bijbel overdacht en gezongen. Dat heb ik als heel bijzonder ervaren.”

Janneke Vlot
Voor Dick Kruijthoff kwam gebedsgenezing ineens dichtbij toen zijn patiënte Janneke Vlot tijdens een dienst van Jan Zijlstra van De Levensstroomgemeente in Leiderdorp genas. Aanvankelijk keek de christen-huisarts uit Bleskensgraaf de kat uit de boom. Van kennissen uit evangelische kringen hoorde hij soms enthousiaste verhalen over wonderbaarlijke genezingen op het gebed, maar in zijn eigen praktijk kwam hij die niet tegen. Wel werd hij met het tegenovergestelde geconfronteerd. Een slechtziende vriend die twee keer genezing zocht bij Jan Zijlstra, kwam beide keren teleurgesteld uit.

De genezing van Janneke Vlot, in maart 2007, bracht zijn scepsis aan het wankelen. Die viel niet te loochenen. Achttien jaar leed ze aan posttraumatische spierdystrofie,  die haar in een rolstoel bracht. „Ik kende haar al vele jaren, wist wat er medisch bezien aan de hand was en kon de situatie voor en na de genezingsdienst vergelijken.

Niet zo lang daarvoor waren de klachten weer heel ernstig. Eén been was extreem gezwollen, rood en warm. Dusdanig dat ik me niet kon voorstellen dat de spierdystrofie de oorzaak was. Ik dacht aan trombose, maar videothermografisch onderzoek door het Erasmus Medisch Centrum wees uit dat het toch om de oude kwaal ging.”

Dankdienst
Door zware medicijnen namen de klachten langzaam af. Om de pijn de baas te blijven, slikte de patiënte morfine. Haar telefoontje op een vroege maandagmorgen zal Kruijthoff niet snel vergeten. „Ze vertelde de dag ervoor te zijn genezen, in een gebedsdienst. Alle medicijnen had ze direct laten staan. ’s Middags ben ik naar haar toe gegaan. De verkleuring en zwelling van het been waren verdwenen. De afkickverschijnselen die je kunt verwachten na het plotseling stoppen met zulke zware medicijnen, bleven uit.”

Als christen was Kruijthoff ervan overtuigd dat God de macht heeft om op een bijzondere wijze genezing te schenken. Als medicus wilde hij zo’n genezing wel deugdelijk getoetst zien. In het geval van Janneke Vlot was dat vrij eenvoudig. „Haar dossier bevatte alle laboratoriumuitslagen en de uitkomsten van specialistisch onderzoek. Nieuw videothermografisch onderzoek in het Erasmus Medisch Centrum toonde geen enkele afwijking meer.”

Via de landelijke pers en een massaal bezochte dankdienst in Schelluinen maakten Janneke Vlot en echtgenoot Teus, een geslaagde ondernemer, de genezing wereldkundig. Het Erasmus Medisch Centrum bevestigde bij navraag door het Algemeen Dagblad de genezing, zonder verder commentaar.

Keerzijde
Dineke Sinke is vier jaar na haar genezing nog steeds verwonderd over wat God haar gaf. Tegelijk verheelt ze niet dat er ook een keerzijde is. „Op het ziek worden volgt een proces van aanvaarding, na een plotselinge genezing is het niet anders. Het heeft drie jaar geduurd eer het bed en de rolstoel uit mijn hoofd waren, en ik weer het gevoel had dat ik normaal in de maatschappij mee draaide. Ik ben er wel veertien jaar uit geweest. Je moet alles buiten de deur opnieuw leren. Voor het eerst weer in de trein, in de tram, in het vliegtuig; vergaderingen, verjaardagen, etc.. In het begin werd ik gek van alle prikkels.”

Ook voor de omgang met haar man en haar dochter had de genezing ingrijpende gevolgen. „Mijn dochter was gewend om heel veel alleen te doen. Nu had ze ineens een moeder die weer in haar kamer kon kijken, en zei: ‘Ruim die puinhoop nou eens op’. Het gebeurde wel dat ze zei: ‘Mens, ga terug naar je bed’.

Ook Jos Sinke was eraan gewend geraakt zelfstandig te handelen. „Van de ene dag op de andere had ik weer de energie om me met de dagelijkse zaken te bemoeien. Dat was voor hem niet eenvoudig. Sinds 2007 volgen we relatietherapie, pas dit jaar hebben we het gevoel dat we de balans hervinden. Het laat zien dat alles hier onvolmaakt blijft. De dankbaarheid over mijn genezing blijft, maar het leven houdt zijn worstelingen. Ik begrijp dat de joden in de woestijn soms zeiden: ‘Waarom hebt U ons niet in Egypte gelaten’. Dat soort verzuchtingen ontglipten ook mij in het begin wel een enkele keer, als de spierpijnen – doordat ik nu hele dagen op was – te bar werd; ik me realiseerde wat ik allemaal met en van mijn dochter had gemist en het commentaar van anderen me teveel werd.”

Geschenk
Twee jaar geleden moest de inwoonster van Delft worden geopereerd aan een hernia. Begin dit jaar aan haar baarmoeder. In beide gevallen verwachtte ze geen bijzonder genezing, zoals enkele jaren eerder. „Genezing is voor mij niet het belangrijkste. Veel belangrijker is mijn weg met God. Daarin is die wonderlijke genezing maar een onderdeel. Wel is God sindsdien nog veel meer een realiteit voor me geworden. Rijkdom noch armoede, gezondheid noch ziekte kunnen me scheiden van de liefde van Hem. Ik ben ervan overtuigd dat Hij álles laat meewerken ten goede. Gezondheid is een groot goed, maar genade is oneindig veel meer waard. Juist op mijn ziekbed heb ik heel veel van God en Zijn Woord geleerd.”

Daar ligt voor Dineke Sinke de kern van haar moeite met gebedsgenezers en speciale genezingsdiensten. „Ik ontmoet mensen die me vragen naar het adres van het klooster waar ik genezen ben. Dat geef ik nooit. De pater die dat gebed in 2006 bad, zei tegen me: ‘Het is niet door mij gekomen, God vond het de tijd om dit geschenk op dat moment aan jou te geven’. Zo denk ik er ook over. Als God genezing wil geven, doet Hij dat op Zijn tijd. Genade mag ik afdwingen, daarover is Hij in Zijn Woord heel duidelijk. Van alle andere dingen geldt dat Hij het best weet wat goed voor ons is. We kunnen ook dingen ontvangen zonder Zijn gunst. Dan zijn ze niet in ons voordeel maar in ons nadeel.

Mijn bezwaar tegen genezingsbijeenkomsten is, dat het daar niet gaat om dat waar het om moét gaan. Dan heb ik het nog niet over de psychische en geestelijke schade bij mensen die geen genezing vinden, of bij wie de zogenaamde genezing geen stand houdt. Je voelt je dan niet alleen geïsoleerd door je ziekte, maar ook verlaten van God.”

Geloof
Tegelijk plaatst de inwoonster van Delft, die een bureau voor pastorale supervisie, coaching en intervisie runt, kanttekeningen bij de studie over gebedsgenezing van dr. Joke van Saane. „Op veel punten ben ik het met haar eens, maar ik heb moeite met het uitsluiten van het mysterie. De Bijbel laat overduidelijk zien dat er wonderen kunnen gebeuren. Waarbij we wel goed moeten beseffen dat niet elk mysterie uit God is. Ook daarover is de Bijbel heel duidelijk.”

Voor huisarts Dick Kruijthoff was de genezing van Janneke Vlot reden om via Trouw een oproep te doen ervaringen met gebedsgenezing te melden. Dat leverde zo’n honderd reacties op, zowel positief als negatief. Naar drie opmerkelijke genezingen verrichtte Kruijthoff gericht onderzoek, door de medische gegevens van kort voor de genezing te vergelijken met onderzoek dat direct na de genezing werd verricht.

„Dat is naar mijn mening de enige manier om een eerlijk oordeel te geven. Als specialistisch onderzoek een plotselinge, niet te verklaren verandering in de medische situatie aantoont, valt niet te loochenen dat er iets bijzonders is gebeurd. Het blijft geloof vragen om de verandering aan God toe te schrijven.”

Toetsingscommissie
Als het aan Kruijthoff ligt komt er een medische toetsingscommissie voor bijzondere genezingen. Zoals de Rooms Katholieke Kerk die allang heeft voor het toetsen van vermeende wonderen in Lourdes. De gereformeerde huisarts verwacht niet dat zo’n commissie er daadwerkelijk komt.

„De medische wereld staat zeer sceptisch tegenover genezing op het gebed. De kerkelijke wereld is erover verdeeld. Evangelische christenen zijn geneigd om verhalen over wonderlijke genezingen meteen te geloven en alleen de succesverhalen te presenteren. Daartegenover zie je dat reformatorische christenen gebedsgenezing per definitie wantrouwen. Zowel de kritiekloze omarming als de afkeer van gebedsgenezing staat een objectieve toetsing in de weg.”

Zijn eigen houding ten opzichte van gebedsgenezing werd door het blijvend herstel van Janneke Vlot positiever. Toch zal hij patiënten nooit adviseren een genezingsdienst te bezoeken. „Dat moet echt de persoonlijke keuze van mensen zelf zijn. Te meer omdat zo’n dienst ook op een teleurstelling uit kan lopen, en mensen psychisch zelfs ernstig kan beschadigen. Zeker als het uitblijven van genezing wordt geweten aan gebrek aan geloof.”

Wonderlijke genezers
Met zes reisgenoten, een presentator en een arts trok Mario Brehm in 2006 de wereld over. Langs prominente gebedsgenezers, voor het EO-programma ‘Op zoek naar een wonder’. Vier jaar later blijkt hij met gemengde gevoelens terug. „Het zijn figuren die genieten van de aandacht en er een leuke cent aan verdienen.”

Toen hij hoorde dat hij mee kon, hoefde Mario Brehm geen moment na te denken.

‘Baat het niet, dan schaadt het niet’, was zijn uitgangspunt. Hij zou aan de reis voor het EO-programma ‘Op zoek naar een wonder’ in ieder geval spectaculaire reiservaringen overhouden. En het kón toch gebeuren dat zijn huidafwijking wonderlijk genas. „Daar stond ik absoluut voor open.”

De psoriasispatiënt uit Woerden, commercieel-technisch medewerker in de industrie,  groeide op in een orthodox rooms-katholiek gezin. Zelf is hij niet praktiserend. „Voor mijn geloof in God hoef ik niet naar de kerk. Ik ben heel nuchter, zo stond ik ook tegenover die reis. Eerst zien, dan geloven. Dat gaf wel eens onderlinge spanningen, want de meeste andere deelnemers zaten qua geloof hoger in het zadel dan ik. Die noemden mij stoïcijns. Als er in een gebedsgenezing weer niks gebeurde, waren zij depri. Ik zei: ‘Op naar de volgende. We hebben er nog een paar te gaan, laten we maar kijken wat het daar wordt.”

De resultaten bleven marginaal. „Er wordt in die diensten heel veel muziek gemaakt, gedanst, en gezongen. Daar laten mensen zich door meeslepen. Ik heb helemaal niets met dat gedoe, en bleef nuchter om me heen kijken. We zijn langs zéven beroemde gebedsgenezers geweest, bij alle zeven gebeurde niks bijzonders. In Zürich zei de Nigeriaanse gebedsgenezer Charles Ndifon tegen Randolph, een jongen uit onze groep met aids: ‘Dit is simpel, ik genees jou in de naam van Jezus’. Dan denk ik: ‘Jongen, als het zo simpel is, ga dan snel terug naar je eigen land. Daar valt op dit gebied heel wat te genezen. Wat doe je hier met je mooie pakkie?’ Na die dienst had ik de neiging om ermee te kappen.”

Geloofwaardiger
Door een gesprek met een groepsgenote besloot hij toch mee te gaan naar Kobus van Rensburg in Zuid-Afrika. Die pretendeert in de naam van Jezus elke kwaal te kunnen genezen: van keelpijn tot kanker. „Na afloop moest iedereen door het water lopen. Vooraf werd een uur gebedeld om donaties. Twee dagen eerder zijn we bij die Kobus geweest, toen viel me al op wat voor een commercieel gebeuren zijn kerk is. Hij kon heel veel over de Bijbel vertellen, maar als puntje bij paaltje kwam ging het om de pecunia.”

De Indiase genezer, broeder Manohar, bleek met zijn vrouw in een vijfsterrenhotel te bivakkeren. „Ik had de indruk dat hij voor de genezingsdienst mensen had ingehuurd om te gillen en over de grond te kruipen. Als je zelf een commerciële functie hebt, zie je vrij snel wanneer het in een bepaald gebeuren vooral om geld gaat. Dat is de indruk die ik van de meeste gebedsgenezers heb overgehouden. Het zijn figuren die genieten van de aandacht en er een leuke cent aan verdienen. Tijdens zo’n reis word je geleefd. Ga je na thuiskomst alles rustig evalueren, dan kom je tot de conclusie: De mensen worden gewoon bedot.”

Van genezer Bob Brasset in Vancouver kreeg Brehm te horen dat hij met twee dagen volledig hersteld zijn. „Nou, niet natuurlijk. De enige plek waar ik me thuis voelde, was een retraitecentrum van de Anglicaanse Kerk in Engeland. De mensen daar stonden gewoon het geloof te verkondigen en er werd normaal voor je gebeden. Heel rustig. Geen gedans, geen bandjes met keiharde muziek, geen popie-jopie gedoe, geen eindeloos hallelujah-geroep. Dat kwam op mij veel geloofwaardiger over.”

Uit het lood
Meerdere reisgenoten waren na de trip behoorlijk uit het  lood. „Omdat God ze niet had genezen. Volgens mij hebben ze dat nog steeds niet verwerkt.” Toch heeft de reis de inwoner van Woerden veel gedaan. Vooral het bezoek aan gebedsgenezeres Angela Greenig uit Seattle. „Die had voor ons allemaal een persoonlijke boodschap, die precies klopte. Dat vond ik wel opvallend.”

Nog opmerkelijker was de uitkomst van het eerste bezoek aan een cardioloog na de reis. „Ik had de mensen van de EO niet verteld dat ik in 2003 een zwaar hartinfarct heb gehad. Als gevolg daarvan moest ik zo veel bloedverdunning slikken, dat ik volgens de artsen nooit meer van de trombosedienst af zou komen. Psoriasis heb ik nog steeds, maar na de reis was de conditie van mijn hart zo verbeterd dat ik met die bloedverdunners mocht stoppen. Daardoor ben ik er nog meer van overtuigd geraakt dat God echt bestaat.”

De mogelijkheid van wonderbare genezingen door speciale gebedsdiensten wil hij niet uitsluiten. „Wel is me opgevallen dat het een apart slag volk is dat naar die bijeenkomsten komt. Mensen die snel staan te springen, geen nuchtere typen. Mij zien ze niet meer in een genezingsdienst. Als ik er behoefte aan heb, ga ik gewoon op m’n knieën in de katholieke kerk. Wil God me genezen, dan heeft hij daar geen mens voor nodig. En misschien is die psoriasis wel goed voor me. Dat heeft die reis bij mij in ieder geval opgeleverd. Meer acceptatie. De ziekte is niet verdwenen, maar ik ga er anders mee om.”